Thần đồng thi ca Nga và những cuộc tình độc đáo

Sergei Yesenin sinh ngày 3/10/1895 tại Radian (Nga) và treo cổ tự vẫn ngày 27/12/1925 lúc mới 30 tuổi. Cuộc đời ngắn ngủi nhưng tài năng của thi sỹ bùng cháy như một ánh sao băng. Những năm cuối đời là những năm sáng tác mạnh mẽ nhất của Yesenin...

Tên tuổi của ông trong lịch sử văn học Nga có lẽ chỉ xếp sau đại thi hào Pushkin. Những dòng sông êm đềm, những con suối róc rách hoan ca hay buổi chiều thợ cày trở về làng, những bức tranh phong cảnh của làng quê Nga được Yesenin vẽ lên rất tài tình bằng thơ. Những câu thơ đẹp mê hồn, tinh tế và giàu sức biểu cảm, âm điệu thơ uyển chuyển, ngôn từ trong sáng làm rung động hàng triệu trái tim độc giả không chỉ nước Nga mà trên toàn thế giới.

Những cuộc tình có một không hai trên thế gian

Những nhà thơ thiên tài thường không chỉ nổi tiếng bởi những tác phẩm bất hủ của họ mà còn nổi tiếng bởi những cuộc tình. Lãng mạn có, say đắm có và tai tiếng cũng có. Gương mặt thiên thần, mái tóc bồng bềnh vàng óng, ánh mắt xanh của nhà thơ có thể hút hồn biết bao người đẹp. Mối tình đầu của thi sỹ là với cháu gái vị linh mục ở địa phương. Sau đó là mối tình với nàng Marina Bandamova.

Anna Izryadnova là người vợ đầu tiên của Yesenin. Bà đã sinh cho nhà thơ một cậu con trai nhưng biết mình chẳng giữ nổi trái tim của thi sỹ nên đã chấp nhận một cuộc hôn nhân ngoài giá thú.

Sergei  Yesenin cùng vũ nữ Duncan Isadora - người tình trên ông 17 tuổi.

Vào mùa hè năm 1918 Yesenin kết hôn chính thức với Zinaida Raikh và có với nhau một trai (Konstantin) và một gái (Tatyana). Đây là mối tình đắm đuối nhất và cũng là mối tình tay ba trong lịch sử văn học Nga (Yesenin - Raikh - Meyerhold) nhưng cuộc hôn nhân cũng chỉ kéo dài được ba năm.

Tiếp đến phải kể đến mối tình sét đánh giữa nữ nghệ sỹ múa lừng danh thế giới Duncan người Ailen và nhà thơ, bà hơn thi sỹ 17 tuổi. Lần đầu tiên gặp Yesenin bà đã thốt lên "Thiên thần, thiên thần" khi nhìn ngắm gương mặt điển trai của nhà thơ. Duncan có hai người con đều bị chết do tai nạn xe hơi. Sau khi kết hôn, Yesenin đi theo Duncan tới rất nhiều nơi trên thế giới, tuy nhiên họ bất đồng ngôn ngữ. Duncan không nói được nhiều tiếng Nga còn Yesenin thì nhất quyết không học tiếng nước ngoài để giữ thổ ngữ của mình. Rồi họ chia tay, sau đó Yesenin sống không hôn thú với Galina Benislavskaya. Galina cũng chính là thư ký của nhà thơ. Không chịu nổi sự đớn đau khi thi sỹ tự vẫn, Galina đã tự vẫn sau đó và hai người được chôn cạnh nhau. Trước khi chết, Yesenin còn kết hôn với Sophia Andreyevna, cháu gái của đại văn hào Lev Tolstoy. Cuộc hôn nhân này tồn tại chưa được nửa năm…

Ngoài bốn người vợ chính thức và không chính thức, Yesenin còn yêu rất nhiều người phụ nữ khác mà trong số họ phải kể đến là nhà thơ Nadezhda Volpin. Yesenin không biết là giữa họ đã có một cậu con trai. Năm 94 tuổi, bà cho xuất bản cuốn hồi ký về nhà thơ thiên tài của nước Nga. Con trai Yesenin - ông Aleksandr Yesenin Volpin - sau này trở thành một nhà thơ lỗi lạc của nước Nga và một nhà hoạt động chính trị của Liên bang Xô viết trong thập niên 1960. Sau khi sang Mỹ ông trở thành một nhà toán học lỗi lạc.

Mẹ là ánh sáng của đời con

Yêu nhiều phụ nữ là vậy nhưng người phụ nữ được Yesenin tôn kính và yêu thương nhất là mẹ của mình. Là đứa con lãng tử, Yesenin sớm lang bạt xa nhà, bê tha trong những quán rượu và đôi khi đánh lộn lẫn nhau. Người mẹ tội nghiệp của nhà thơ suốt đời lo lắng cho con. Trong gia tài thơ của mình, Yesenin viết nhiều về mẹ, bài thơ "Thư gửi mẹ" của ông được rất nhiều độc giả trên thế giới yêu thích vì sự yêu thương dành cho mẹ  của một đứa con tự nhận mình là kẻ "lang bạt kỳ hồ". Bài thơ đánh vào nỗi niềm sâu kín trong mỗi con người. Dù có đi đâu xa, dù có ngang tàng phá phách đến đâu, dù thành công hay thất bại thì mẹ vẫn là điểm đi và điểm dừng của mỗi đứa con. Yesenin yêu mẹ như chính chúng ta yêu mẹ mình với những câu thơ xuyên quốc gia để ngàn đời ca ngợi những người mẹ trên thế gian này:

Chỉ mình mẹ niềm động viên an ủi,
Chỉ mình mẹ là ánh sáng đời con.

Xin kính cẩn nghiêng mình trước bà mẹ Nga đã sinh ra cho chúng ta một thiên tài và là người chịu nhiều đắng cay khổ cực nhất vì con. Tôi cứ hình dung ra bà mẹ trong câu thơ của Yesenin:

Đừng tha thẩn đi trên đường như thế
Mặc áo choàng cổ lỗ nát tả tơi.

Bi kịch cuối đời của nhà thơ

Đẹp trai như một hoàng tử, thiên tài xuất chúng nhưng mới 30 tuổi đầu, cuộc đời chàng thi sỹ đã đi vào bế tắc. Ông chìm đắm trong những cơn say, có lần phải vào viện tâm thần và cuối cùng treo cổ tự vẫn tại một khách sạn. Trước khi chết, ông để lại bài thơ tuyệt mệnh với câu thơ bi quan đến cùng cực:

Trên đời này chết là điều không mới
Nhưng sống thì thật tình cũng chẳng mới gì hơn.

Trước khi đưa thi hài Yesenin về Leningrat để chôn cất, người ta đã đưa thi hài ông đi quanh tượng đài Pushkin đủ thấy công chúng Nga đã ngưỡng mộ nhà thơ như thế nào. Yesenin đã sống hết mình, yêu hết mình, để lại cho đời những bài thơ tuyệt tác. Gương mặt thiên thần của chàng thi sỹ mãi mãi ở tuổi 30 trong lòng những người yêu thơ. Thơ của Yesenin được dịch rất nhiều ở Việt nam. Với những người yêu thơ tình và thi ca Nga thì Sergei Yesenin với khuôn mặt khôi ngô, mái tóc bồng bềnh vàng óng và cặp mắt xanh biếc hồ thu luôn là chàng thi sỹ đẹp trai nhất thế giới. Đọc lại những bài thơ của ông, trái tim chúng ta không khỏi bồi hồi thổn thức về nước Nga một thời chưa xa.

Xin giới thiệu một số bài thơ của Yesenin, tác giả bài viết này (nhà thơ, dịch giả Nguyệt Vũ - VNCA) chuyển ngữ. 

Em đã khóc

Em đã khóc trong chiều tĩnh lặng
Và lệ đắng cay nhỏ xuống đất lành
Và nỗi buồn và trĩu nặng lòng anh,
Và hai ta không hiểu nhau, không hiểu

Em đã đi đến miền xa xôi lắm
Và những giấc mơ tàn héo nhạt nhoà
Và chỉ còn ta với một mình ta
Hồn cô độc, ủ ê buồn bã.

Và đôi chiều ta trở về chốn cũ
Đi lang thang nơi hò hẹn ngày xưa,
Và thấy dáng em lướt nhẹ trong mơ,
Và nghe tiếng nghẹn ngào trong chiều
                                                 vắng. 
Anh nhớ em nhớ lắm em yêu

Anh nhớ em nhớ lắm em yêu
Mái tóc em óng ả yêu kiều.
Không dễ gì chia xa em được
Xa em anh vui sướng gì đâu.

Anh nhớ em đêm vắng mùa thu
Bạch dương reo trong lá vi vu,
Xin hãy để ban ngày ngắn lại
Ánh trăng vàng chiếu sáng dài hơn.

Anh nhớ em từng nói với anh:
"Rằng tuổi xuân năm tháng qua nhanh
Anh thân yêu khi bên người khác
Anh sẽ quên mãi bóng hình em"

Hôm nay hoa lại nở bên thềm
Nhắc cho anh mối tình xưa ấy
Cánh hoa anh rắc sao đẹp vậy
Đậu trên lọn tóc cuộn dịu dàng.

Trái tim anh giờ đập bẽ bàng,
Yêu người khác buồn đau héo hắt
Giống như một thiên tình tiểu thuyết,
Ở bên người anh chỉ nhớ em thôi!

Tuyết đầu mùa

Tôi đi. Âm thầm. Nghe rõ
Vó ngựa trên tuyết kêu vang.
Chỉ lũ quạ xám cả đàn
Quàng quạc trên đồng ầm ĩ.

Ai đã đọc câu thần chú,
Rừng ngủ trong chuyện thần tiên.
Tuyết trắng tựa chiếc khăn san
Choàng lên cây thông êm nhẹ.

Thông lom khom như bà cụ
Dựa trên chiếc gậy trong rừng,
Ở ngay dưới ngọn cây thông
Gõ kiến đang mê mải gõ.

Ngựa phi không gian rộng mở.
Tuyết rơi và trải khăn san.
Con đường dài như vô tận
Dải băng chạy đến ngút ngàn.

Nguyệt Vũ (vnca.cand.com.vn)