Mỗi trang sách, một lịch sử

Kanta Khamzatovich Ibragimov là một nhà văn Nga đặc biệt. Ông sinh năm 1960 nhưng cho tới trước năm 38 tuổi chưa một lần xuất hiện trên văn đàn. Vậy mà tác phẩm đầu tay của ông - cuốn tiểu thuyết đồ sộ “Cuộc chiến đi qua” - lại ngay lập tức gây được tiếng vang lớn khi vừa ra mắt năm 1999.

Ảnh bìa tác phẩm "Cuộc chiến đi qua" do NXB Văn học ấn hành năm 2017

Bốn năm sau, “Cuộc chiến đi qua” đã được Tổng thống Nga Vladimir Putin trao tặng Giải thưởng Quốc gia Liên bang Nga về văn học nghệ thuật. Bản dịch tiếng Việt của tác phẩm cũng được trao tặng Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2014.

“Cuộc chiến đi qua” với hình tượng nhân vật Arachaev Tsanka, lấy nguyên mẫu từ chính ông nội của tác giả. Một cuộc đời đầy rẫy những đau khổ và mất mát, khi còn trẻ, bố ruột của Tsanka bị giết, gia đình từng là dòng họ mạnh nhất trong làng dần xuống dốc, rồi chàng trai ấy lang bạt khắp nơi, trải qua những cuộc chiến tàn khốc, hay mối tình đầu đầy day dứt, những cuộc hôn nhân không mấy tốt đẹp. Tất cả làm nên cuộc đời bi tráng của nhân vật trung tâm Arachaev Tsanka.

Nhan đề nguyên bản tiếng Nga: “Прошедшие войны” dịch đúng là “Những cuộc chiến đi qua”, tức là không phải một mà là nhiều cuộc chiến. Điều đó đã được chứng thực trong từng chi tiết của tác phẩm. Bao nhiêu cuộc chiến xảy ra là biết bao sự đau khổ trút xuống những người dân Chechnya nói riêng và người dân Xô Viết nói chung.

Điểm ấn tượng của cuốn sách không nằm ở những thủ pháp nghệ thuật điêu luyện hay ngôn ngữ giàu tính hoa mĩ, mà nó nằm ở sự chân thực, mộc mạc trong cách kể và sức ảnh hưởng to lớn của thông điệp tác phẩm. Chiến tranh không chỉ khiến gia đình Stanka với người vợ đầu tiên Dikhant bị chia cắt, khiến cho ông mất đi những đứa con thân yêu, mà tới những năm tháng đã gần đất xa trời còn phải chịu đựng sự đày đọa. Chiến tranh, cả làng nháo nhác chạy trốn, dòng suối quê hương bị chặn mất nguồn nước, rồi ông nhìn thấy những đứa cháu yêu thương hết mực bị tra tấn, giết chết. Còn gì đau đớn hơn cho con người dành cả đời cho gia đình và ngôi làng Duts-Khote, tâm trạng như chết lặng khi Stanka không lấy lại được xác của Artur, phải bảo vệ xác của Vakha trước bầy chó núi đang đói ngấu nghiến.

“Cuộc chiến đi qua” là một tấn bi kịch tại Checknya, qua đó chúng ta có thể cảm nhận được số phận con người trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt. Cuộc đời của Arachaev Tsanka điển hình cho biết bao đồng bào khác. Họ đã chiến đấu anh dũng vì gia đình, vì bảo vệ mảnh đất thiêng liêng của cha ông. Họ đã hy sinh, chịu nhiều đau khổ nhưng cũng thật tự hào với những dân tộc khác rằng họ đã làm tất cả vì hạnh phúc của mình. Chính điều đó đã tạo nên sức hút đặc biệt của “Cuộc chiến đi qua” cũng như các tác phẩm khác của Kanta Khamzatovich Ibragimov.

(Tiểu thuyết “Cuộc chiến đi qua”, Kanta Ibragimov, Đào Minh Hiệp dịch, NXB Văn học).

Nguồn: nhandan.com.vn