"Miền sau cánh cửa" của "chàng lãng tử" viết du văn.

"Miền sau cánh cửa" là cuốn sách đầu tiên của nhà báo Trần Nhật Minh ra mắt độc giả sau gần 30 năm làm báo.

Cuốn sách 252 trang gồm 38 bài viết gắn với bao chuyến đi, bao số phận con người, bao câu chuyện vui buồn ngồn ngộn những chất liệu tươi mới của đời sống cùng không ít những giá trị văn hóa, những trầm tích tháng năm. Tôi không muốn gọi những bài trong cuốn sách của anh là tác phẩm báo chí bởi thực sự câu chữ và hồn vía của mỗi trang sách đã vượt qua ranh giới ấy. Tôi muốn gọi 38 bài viết này là những bản du văn của một tâm hồn lãng tử.

Lướt qua nhan đề từng bài viết, có thể thấy Trần Nhật Minh là người ưa xê dịch. Sinh ra và lớn lên ở phố, nơi làm việc hàng ngày bây giờ cũng nằm trên một con phố trung tâm, cách Bờ Hồ chỉ vài bước chân; nhưng hễ cứ hở ra là anh đi và đi càng xa thì càng thích. Khi lên núi, Trần Nhật Minh có các bài: Chợt ghi ở núi, Lên non, Sắc núi, Sa Pa mù sương. Về với các bản làng, anh có các bài: Những chặng dừng sương giá, Tỉnh Mường, Đường vượt nghèo, Bản bên bờ sóng. Ra biển, anh có các bài Lênh đênh, Đời phà, Hướng ra biển, Đời ven bể, Những người đàn ông canh biển... Bàn chân của anh lang thang từ các tỉnh miền núi phía Bắc đến những tỉnh miền Tây (Những chuyến xe đò), đến tận điểm cực Nam của tổ quốc (Thư về Cà Mau).

Chưa dừng lại ở đó, anh còn kể lại với chúng ta những chuyến đặt chân đến nhiều thành phố lớn trên thế giới như Yangon (Myanmar), Bắc Kinh (Trung Quốc), Tokyo (Nhật Bản). Đi với Trần Nhật Minh chính là một cách sống, một thái độ sống. Đi để hiểu, để tìm tòi, để khám phá, làm giàu thêm vốn sống mỗi ngày. Đi cũng để yêu thêm quê hương đất nước mình.

Anh kể với chúng ta về đặc trưng của mỗi vùng miền, từ cái ăn cái mặc cho tới những giá trị văn hóa cần được lưu giữ. Đó có thể là cá Anh Vũ ở Việt Trì, Phú Thọ, rượu San Lùng ở bản San Lùng thượng, thịt chuột đồng quay lu ở Đồng Tháp, trứng kiến ở miền núi, cỗ lá và những chiếc cồng, nhà lang ở Hòa Bình…

Anh kể với chúng ta về nhiều mảnh đời, nhiều con người mà anh từng gặp. Có những mảnh đời khiến chúng ta day dứt như những câu chuyện ở bản Chiềng Ơn khi cơn bão ma túy kéo về. Có những nhân vật trong câu chuyện của anh không được gọi tên cụ thể, có lẽ anh cũng muốn tránh đi một phần ký ức nhiều xa xót, chỉ biết rằng con người ấy đã vượt qua những chìm đắm lầm lạc để quyết tâm làm lại cuộc đời (Phố hướng về phía sông).

Trần Nhật Minh kể với chúng ta nhiều vẻ đẹp tâm hồn bình dị mà xúc động của bao con người ở bao vùng miền. Đó là những người muốn lưu giữ lại các giá trị văn hóa như ông Sùng A Tồ và điệu khèn của người Mông, Hiếu Mường và ước mơ lưu giữ các giá trị văn hóa của người Việt cổ, một người Mường vô danh sẵn sàng từ chối thẳng thừng một món tiền lớn muốn gạ mua cồng, anh Nguyễn Văn Khắc và đội cà kheo vùng biển…

Đó là những con người dũng cảm kiên cường gắn bó cả cuộc đời vởi biển đảo quê hương như thiếu tướng Bùi Sỹ Trinh, “Chúa đảo Trường Sa” Nguyễn Đức Thắng… Đó là những người nghệ sĩ như Chú Hai ở Cà Mau, ông Út Thơ, ông Sinh ở Cần Thơ, những con người cả cuộc đời say sưa với tiếng đàn điệu hát. Họ truyền cả vào trong những tiếng đàn lời ca ấy bao đạo lý con người, bao nghĩa tình năm tháng.

Khi Trần Nhật Minh không đi xa mà ở ngay Hà Nội, anh tìm về những giá trị xưa cũ. Ở đó có không ít những hoài niệm nhưng bao trùm hết thảy là cái quý giá ở tình cảm của con người. Những bài như Miền sau cánh cửa, Mùa đông thương nhớ có nhiều chi tiết làm người đọc xúc động như chiếc roi của cha, những tờ báo cũ chèn vào mái ngói để chống rét, hai cụ già là những trí thức rất mẫu mực nhưng sống thật thanh bần, đơn sơ trong một gian nhà cũ với tấm phản sờn tróc. Những trang văn như thế của anh, tôi tin đã và sẽ đánh thức những sự thiên lương, thiện tính trong mỗi chúng ta, mỗi người đọc.

Trần Nhật Minh kể với chúng ta về những cốc bia hơi Hà Nội mà anh gọi là bia đầu ô, đựng trong những cốc vại thủy tinh thổi thủ công có khi còn méo méo, sần sùi. Uống những cốc bia ấy không chỉ trong những ngày nóng mà cả những ngày mùa đông tê lạnh, những chiều muộn 30 Tết, uống để thấy yêu thêm Hà Nội, để nhớ về một tuổi thơ đã qua…Anh kể với chúng ta về phở Hà Nội của thời xưa, về những ngọn khói của làng quê đang ngày một ít dần, những ngọn khói mang mang niềm thương nhớ ngẩn ngơ, đánh thức trong lòng người niềm trắc ẩn. Có thể thấy, Động và Tĩnh là hai mảng song hành, hòa quyện trong Trần Nhật Minh từ con người đến những trang văn. Khi Động thì di chuyển không ngừng để tích nạp năng lượng cuộc sống. Khi Tĩnh thì sâu lắng tột cùng để dâng lên những cảm xúc yêu thương.

Miền sau cánh cửa của Trần Nhật Minh có thể xem là một cuốn sách ân tình. Anh từng có sẻ chia trên trang cá nhân, rằng anh tập hợp các bài viết và in thành cuốn này như một sự lưu giữ những năm tháng đã qua. Trong những năm tháng ấy, có biết bao ấm áp, chân tình mà anh dành cho gia đình, quê hương, bè bạn và anh cũng được đáp lại y như vậy bởi tất cả những con người anh từng gặp gỡ, gắn bó, từ những người bạn vong niên thuộc bậc cha chú đi trước đến những người bạn cùng trang lứa, đến những người em.

Tôi tin những câu chuyện, những trang văn của anh sẽ được đón nhận và chia sẻ trong nhiều tâm hồn đồng điệu./.

Đỗ Anh Vũ ( Nguồn: https://vov.vn/van-hoa/mien-sau-canh-cua-cua-chang-lang-tu-viet-du-van-818136.vov)