Tâm hồn cao thượng

Ngày 18/10 hằng năm là ngày khai trường truyền thống ở Ý. Vào ngày này năm 1886, Tâm hồn cao thượng (nguyên tác Cuore, nghĩa là Trái tim) cuốn tiểu thuyết trẻ em của nhà văn người Ý Edmondo De Amicis chính thức ra mắt. Ngay lập tức, nó chinh phục trái tim bạn đọc, không chỉ ở Ý mà còn lan khắp các châu lục khác. Đến tận bây giờ, Tâm hồn cao thượng vẫn là một trong những tác phẩm có sức sống bền bỉ trong đời sống xuất bản của nhiều quốc gia.

Năm 1948, Tâm hồn cao thượng lần đầu tiên xuất bản ở Việt Nam để rồi từ đó đến tận bây giờ, tác phẩm này vẫn luôn là sách gối đầu giường của nhiều thế hệ. Tác phẩm được xem như một cuốn "luân lý giáo khoa thư" của thế kỷ 20. Sức ảnh hưởng một cuốn tiểu thuyết trẻ em, xuất phát từ đâu? Câu trả lời, rất đơn giản: Từ điều bình dị nhất, là sự tử tế.

Được viết theo hình thức nhật ký của Enico Bottini, cậu học trò 10 tuổi, Tâm hồn cao thượng đem đến người đọc những câu chuyện nhỏ, diễn ra theo thứ tự thời gian xuyên suốt năm lớp 3 của Enrico, nhưng lại là những vấn đề quan tâm của toàn xã hội. Gia đình Enico Bottini thuộc tầng lớp thượng lưu trong khi nhiều bạn cùng lớp lại xuất thân từ tầng lớp lao động. Đó chính là lý do, dù là trong thế giới của những đứa trẻ, những va đập xã hội vẫn diễn ra liên tục. Bất ngờ là sau những va đập đó, những mảnh vỡ nhặt được lại lóng lánh giá trị sống: lòng yêu nước, sự chân thành và hơn cả, là sự tử tế của mỗi con người.

Trong bối cảnh mà lòng tốt bị đem ra mổ xẻ, ứng xử tử tế có thể gây nên nhiều hồ nghi, giới trẻ xem nút "like" trên mạng xã hội là lẽ sống. Như hiện nay thì sự xuất hiện trở lại của Tâm hồn cao thượng thực sự là một cơn gió mát.

Nhiều người nói rằng, Việt Nam là một dân tộc kỳ lạ. Chúng ta có thể chinh phục được rất nhiều trở ngại để vươn lên phía trước. Chúng ta tiếp nhận kiến thức và phát huy những giá trị rất nhanh. Cái khó nhất, vẫn là câu chuyện nuôi dưỡng tâm hồn. Không có lời lý giải nào cho việc thanh niên sẵng sàng đốt thân, nhảy cầu hay cô bé 13 tuổi mua xăng đốt trường, nếu có người cổ vũ (bằng nút like quyền lực), không có biện minh nào cho việc những "thánh nữ" sẽ live stream thoát y cho cả thế giới cùng chiêm ngưỡng. Tất cả những câu chuyện này, là dị tật của văn hóa "câu like" mà giới trẻ đang "cuồng". Làm thế nào để giải tỏa những ung nhọt này?